W świecie naturalnych suplementów niewiele jest roślin i grzybów, które budzą tyle emocji, co grzyby reishi (Ganoderma lucidum), w Polsce znane jako lakownica żółtawa. W Azji nazywa się je „lingzhi” lub „boskim grzybem nieśmiertelności”. Od tysięcy lat symbolizują długowieczność, zdrowie i harmonię, a dziś są jednym z filarów mykoterapii – terapii opartej na leczniczym działaniu grzybów.
Grzyby reishi łączą w sobie bogatą historię, fascynującą symbolikę i potencjalne działanie prozdrowotne. Ale czy rzeczywiście kryją w sobie sekret długiego życia? Jak wpływają na organizm i kto może z nich korzystać? Przyjrzyjmy się faktom.
Czym jest grzyb reishi?
Lakownica żółtawa to grzyb o charakterystycznym, połyskującym kapeluszu w odcieniach czerwieni, brązu i złota. W naturze rośnie na pniach drzew, ale występuje rzadko, dlatego od wieków jest uprawiany w Chinach, Japonii i Korei.
Jego historia sięga ponad 4000 lat – pierwsze wzmianki o reishi znajdują się w starożytnym chińskim zielniku Shen Nong Ben Cao Jing. W tradycyjnej medycynie chińskiej i japońskiej stosowano go m.in. przy osłabieniu odporności, chorobach serca, problemach ze snem czy dolegliwościach układu oddechowego. W kulturze Dalekiego Wschodu symbolizuje zdrowie, dobrobyt i długowieczność – jego wizerunki można spotkać w sztuce, rzeźbach, a nawet talizmanach.
Bogactwo składników aktywnych
Sekret działania reishi tkwi w jego niezwykle złożonym składzie. Zawiera setki bioaktywnych związków, w tym:
- Polisacharydy (β-glukany) – wspierają układ odpornościowy i mogą działać przeciwnowotworowo.
- Triterpenoidy (kwasy ganoderowe) – mają właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne, a nawet przeciwalergiczne.
- Białka bioaktywne – m.in. LZ-8, wykazujące działanie immunomodulujące.
- Sterole i peptydy – wspierające metabolizm i gospodarkę hormonalną.
- Witaminy i minerały – m.in. potas, magnez, żelazo, cynk, mangan, a także witaminy z grupy B.
Właściwości prozdrowotne reishi
1. Wsparcie układu odpornościowego
Jednym z najlepiej udokumentowanych efektów reishi jest wzmacnianie odporności. Polisacharydy stymulują aktywność limfocytów T i makrofagów, dzięki czemu organizm skuteczniej radzi sobie z infekcjami i stanami zapalnymi. Dlatego grzyby reishi często poleca się w okresach obniżonej odporności czy w trakcie rekonwalescencji.
2. Potencjał przeciwnowotworowy
Choć grzyby reishi nie jest lekiem na raka, badania sugerują, że może wspierać organizm podczas terapii onkologicznej. Niektóre związki zawarte w grzybach reishi hamują namnażanie komórek nowotworowych w badaniach laboratoryjnych, a suplementacja może poprawiać jakość życia pacjentów i wzmacniać odpowiedź immunologiczną. Warto jednak podkreślić – reishi nie zastępuje leczenia.
3. Zdrowie serca i układu krążenia
Ekstrakty z reishi mogą wspierać układ sercowo-naczyniowy na kilka sposobów:
- obniżają poziom cholesterolu LDL i trójglicerydów,
- mogą pomagać w regulacji ciśnienia tętniczego,
- wykazują działanie przeciwzakrzepowe, wspierając krążenie.
Dzięki temu grzyb ten bywa polecany jako element profilaktyki chorób układu krążenia.
4. Regulacja poziomu cukru we krwi
Niektóre badania sugerują, że polisacharydy zawarte w reishi mogą obniżać poziom glukozy i poprawiać wrażliwość tkanek na insulinę. To potencjalna korzyść dla osób z insulinoopornością lub cukrzycą typu 2, jednak dane są wciąż wstępne.
5. Ochrona wątroby i działanie antyoksydacyjne
Reishi może wspierać naturalne procesy detoksykacji organizmu. Badania wskazują na hepatoprotekcyjne właściwości ekstraktów, które mogą chronić wątrobę przed toksynami i wolnymi rodnikami. Zawarte w reishi antyoksydanty pomagają także neutralizować stres oksydacyjny, spowalniając procesy starzenia.
6. Działanie neuroprotekcyjne
Niektóre składniki reishi wspierają układ nerwowy – mogą poprawiać pamięć, koncentrację i redukować zmęczenie psychiczne. Badania nad wpływem reishi na choroby neurodegeneracyjne, takie jak Alzheimer, są na wczesnym etapie, ale wyniki są obiecujące.
7. Dodatkowe właściwości
- łagodzenie objawów alergii dzięki działaniu przeciwhistaminowemu,
- wsparcie przy astmie i problemach oskrzelowych,
- poprawa jakości snu i redukcja stresu,
- pozytywny wpływ na mikrobiotę jelitową – polisacharydy z tych grzybów mogą działać jak naturalne prebiotyki.
Formy stosowania i dawkowanie
Reishi występuje w wielu postaciach:
- kapsułki i tabletki – najwygodniejsze w codziennym stosowaniu,
- proszek – można dodawać do napojów, smoothie czy kawy,
- ekstrakty płynne – łatwe do spożycia i często silniej skoncentrowane,
- herbatki ziołowe – delikatniejsze działanie, dobra opcja profilaktyczna.
Dawkowanie zależy od formy preparatu i jego standaryzacji. Warto zawsze kierować się zaleceniami producenta i, w przypadku chorób przewlekłych, skonsultować suplementację z lekarzem.
Skutki uboczne i przeciwwskazania
Reishi jest uznawane za względnie bezpieczne, ale przyjmowane w dużych dawkach lub przez długi czas może powodować:
- suchość w ustach,
- bóle głowy,
- zaburzenia trawienia,
- wysypki skórne.
Szczególną ostrożność powinny zachować:
- kobiety w ciąży i karmiące,
- osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe, hipotensyjne lub przeciwcukrzycowe,
- pacjenci przed i po zabiegach chirurgicznych.
Grzyby reishi w kulturze i symbolice
W Azji Wschodniej Reishi jest nie tylko surowcem leczniczym, ale także symbolem zdrowia, szczęścia i długowieczności. W Chinach „lingzhi” często pojawia się w sztuce, rzeźbach, a nawet na tradycyjnych talizmanach, które miały chronić dom przed nieszczęściem.